Predavanje Srđana Graovca na temu “Prizrenska liga – temelj sna o Velikoj Albaniji“ možete pogledati danas, 20. jula u 18 časova na Jutjub kanalu Kulturnog centra Novog Sada.
O razlozima osnivanja i karakteru Prizrenske lige postoje veoma protivrečna mišljenja. Albanska istoriografija smatra Prizrensku ligu izrazom opštealbanskog nacionalnog pokreta. S druge strane, mnogi smatraju da je Prizrenska liga jedan oblik manipulacije albanskim narodom u vođenju balkanske politike, jer je uglavnom bila instrument osmanske politike i politike evropskih sila. Pripadnike ove grupe Albanaca, odabrane zbog svoje naglašene lojalnosti Osmanskom carstvu, vlasti Osmanskog carstva su naoružale i platile im putne troškove povodom okupljanja u Prizrenu.
Prizrenska liga je bila u suštini zasnovana na ideji Velike Albanije, zanemarujući prava Srba, Slovena i Grka. Agresivni protivsrpski program Prizrenske lige trajno je opteretio odnose između Srba i Albanaca. Aktivnosti Prizrenske lige su, uz odredbe Sanstefanskog ugovora i Berlinskog kongresa, zbog svog izrazito proosmanskog, muslimanskog i antislovenskog usmerenja presudno uticale na zaoštravanje srpsko-crnogorsko-albanskih odnosa. Čitav period od 1878. do kraja 1912. godine će biti u znaku stalnih sukoba i terora Arbanasa – muslimana nad srpsko-crnogorskim stanovništvom u Staroj Srbiji. Ove sukobe i teror će sa svoje strane podstrekivati i izazivati lokalne centralne osmanske vlasti, a takođe i Austrougarska, u cilju istrebljenja srpsko-crnogorskog stanovništva ili njegovog proterivanja. Prema Plavoj knjizi koju je bila pripremila srpska kraljevska vlada, u periodu od 1890. do 1899. godine sa Kosova i Metohije je pobeglo preko 60.000 Srba za Srbiju. Iako je Prizrenska liga posle aprila 1881. godine prestala da postoji, Albanci su imali važnu ulogu u Mladoturskom pokretu. Međutim, kada su se Mladoturci učvrstili na vlasti, nisu ispunili očekivanja Albanaca u pogledu autonomije vilajeta Osmanskog carstva naseljenih Albancima, već su uveli strogi centralizam i turski kao jedini jezik administracije. Ovo je izazvalo nezadovoljstvo i kasnije pobune Albanaca protiv osmanskih vlasti u Kosovskom i Skadarskom vilajetu.
Autor: nsuzivo.rs/KCNS
