Osim konzervatorskih radova, koje su tokom prošle godine stručne službe Zavoda za zaštitu spomenika kulture Novog Sada započele na objektima u podrgađu Petrovaradinske tvrđave, ovog proleća prionulo se i na zaštitna arheološka iskopavanja u podnožju tog značajnog fortifikacijskog objekta – na Donjoj tvrđavi s podgrađem, ili Gradiću, kako se u narodu odmilja zove taj deo Petrovaradina.
Tokom aprila obavljena su arheološka iskopavanja u delu Ulice Vladimira Nazora, od ugla s Beogradskom do ugla s Ulicom prote Mihalyića, i najstariji predmeti pronađeni u tom delu podgrađa potiču iz vremena eneolita (bakarnog doba) i IV milenijuma pre nove ere.
Po rečima arheologa-konzervatora Dušanke Veselinov iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture, osim nalaza iz praistorijskih perioda, pronađeni su predmeti i iz rimskog i poznosrednjovekovnog perioda, kao i oni koji pripadaju novom veku i vremenu austrijske i austrougarske dominacije na ovim prostorima.
„U okviru te značajne prostorne kulturno-istorijske celine, u koju spadaju Gornja i Donja tvrđava s podgrađem, otkriveno je do danas više lokaliteta s arheološkim sadržajem i ostacima materijalne kulture od srednjeg paleolita do poznog srednjeg i novog veka“, kaže Dušanka Veselinov.
Dodaje da su, tokom zaštitnih arheoloških radova koji su sprovedeni na Gornjoj tvrđavi od 2002. do 2004. godine, pronađeni i dokumentovani ostaci materijalne kulture iz vremena srednjeg paleolita, preko niza praistorijskih kultura, antičkog, srednjovekovnog i novovekovnog nasleđa, a koji kroz niz značajnih nalaza predstavljaju izuzetan doprinos, menjaju i dopunjuju naša saznanja o Petrovaradinskoj tvrđavi i danas se čuvaju u Muzeju grada Novog Sada.
Osim slučajnih nalaza i praćenja građevinskih radova u drugoj polovini 20. veka, kako kaže Dušanka Veselinov, na tom prostoru do sada nije bilo arheoloških iskopavanja. Sadašnja istraživanja preduzeta su pre rekonstrukcije infrastrukture i parternog uređenja u delovima ulica Vladimira Nazora, Lisinskog i Prote Mihaldžića, koji su sastavni deo uređenja podgrađa, tačnije, restauracije i konzervacije fasada tamošnjih objekata.
Uprkos tome što je taj prostor ispresecan i u velikoj meri devastiran trasama raznih savremenih instalacija, kao što su kanalizacija, vodovod, gasovod, elektroinstalacija, te šahtovima prilikom ranijih građevinskih radova, Dušanka Veselinov kaže da pronađene zone imaju očuvanu stratigrafiju (naslojavanje) i ostatke materijalne kulture nekadašnjih stanovnika današnjeg Gradića.
Slojeviti tragovi
Novovekovna Petrovaradinska trvđava izgrađena je u periodu od 1692. do 1780. godine na steni iznad desne obale Dunava i u njenom podnožju. Prostorna kulturno-istorijska celina Gornja i Donja tvrđava s podgrađem, spada u kategoriju značajnih kulturno-istorijskih objekata fortifikacijskog graditeljstva i zaštićena je Rešenjem Zavoda za naučno proučavanje spomenika kulture NR Srbije 1948. godine, a kategorisana kao nepokretno kulturno dobro od velikog značaja 1991.
Osim istorijskih izvora, starih karata i likovnih prikaza koji svedoče o srednjovekovnom nasleđu tog prostora, istraživači beleže da se na prostoru Donje tvrđave s podgrađem sreću arheološki nalazi iz praistorijskih perioda, kao i nalazi od vremena antike i srednjeg veka. Zabeleženo je postojanje nalaza iz rimskog perioda i vremena osnivanja Cusuma u prvom veku nove ere (vojnog utvrđenja koje je pripadalo nekadašnjoj rimskoj granici – Limesu), zatim tragova naseljavanja i života iz 14. i 15. veka i novovekovnog austrougarskog perioda.
„Tokom prošle sedmice su započeti arheološki radovi i u Ulici Vatroslava Lisinskog“, navela je je naša sagovornica.
Kaže da su terenske arheološke radove planirali da realizuju po fazma, usklađujući ih s dinamikom građevinskih zahvata, odnosno rekonstrukcijom infrastrukture, konzervatorskim radovima na fasadama okolnih objekata i, naposletku, u odnosu na funkcionisanje života i rada stanovnika i korisnika tog dela podgrađa.
U svakom slučaju, predviđeno je da se realizacija zaštitnih arheoloških radova odvija tokom 2018. godine u zavisnosti od arheoloških nalaza ugroženih izgradnjom.
Autor: Dnevnik.rs
