Karlovačka gimnazija osnovana je 1791. godine na inicijativu mitropolita Stefana Stratimirovića i uz finansijsku podršku stanovnika, među kojima je najznačajni trgovac, dobrotvor Dimitrije Anastasijević Sabov, koji je za njenu izgradnju sam dao više od polovine prikupljenog novca. Danas je to filološka gimnazija od posebnog interesa za Republiku Srbiju. U toj najstarijoj gimnaziji kod nas nalazi se biblioteka s retkim i vrednim knjigama.
U Kralovačkoji gimnaziji nastava se u početku održavala isključivo na nemačkom i latinskom jeziku. Srpski jezik je, pored mađarskog, kao nastavni uveden tek 1847. godine. U čast stogodišnjice osnivanja gimnazije, tadašnji patrijarh srpski German Anđelić je sa svojim bratom Stefanom podigao novu zgradu škole koja se od tada više nije menjala. Gimnazija danas ima 570 đaka.
„U Filološkoj gimnaziji uz klasične jezike, uče se latinski i grčki. Latinski se uči sve četiri godine, a imate i “žive” jezike, ruski, francuski nemački, preko italijanskog japanskog, španskog kineskog. Prva smo škola u Srbiji koja je uvela norveški takođe imamo fakultativne jezike, a to su korejski i turski.Od pre tri godine imamo novi smer, a to su učenici s posebnim sposobnostima za geografiju i isitoriju jer je sasvim bilom logično da taj smer bude ovde u Kralovačkoj gimnaziji”, istakao je Branko Stojkov, direktor Karlovačke gimnazije.
Spomen-biblioteka Karlovačke gimnazije je verovatno i najznačajnija prostorija u celoj školi. Ona je jedna vrsta riznice, čuvara tradicije i istorije. Biblioteka ima preko 18.000 knjiga, a u njen obilazak od 9.00 do 17.00 časova vode vas učenici- vodiči.
“Ovde u ovoj vitrini iza mene su istaknute najznačajnije knjige koje mi imamo , medju njima su tu Četvorojevanđelje i Mrkšine crkve odštampano 1562. godine. To je druga najstarija knjiga koji čuvamo u gimnaziji a najstarija je Zbornika Božidara Vukovića iz 1539 godine koja je štampan u štampariji u Veneciji. Takođe jako značajno knjiga koju imamo je fototipsko izdanje Miroslavljevog Jevanđelja koje je gimnazija dobila na pokolon od kralja kralja Aleksandra Obrenovića prilikom jedne posete našoj gimnaziji”, istakla je učenica Marija Dimitrijević.
Knjige su bile poklon prijatelja gimnazije, dobrotvora, bivših đaka, naučnih društava i izdavača. Tako je otac najpoznatijeg đaka karlovačke gimnazije Branka Radičevića, nakon Brankove smrti Karlovačkoj gimnaziji darovao celu njihovu kućnu biblioteku. Iduće godine gimanzija će obeležiti i dvestotine godina od rođenja Branka Radičevića.
