Lazar D. Dunđerski (Srbobran, 1881 – Opatija, 1952) pripada širem krugu poznate veleposedničke porodice. Bio je jedan od prvih novosadskih arhitekata, koji su pravu modernu arhitekturu doneli u Novi Sad.
Po okončanju studija arhitekture u Beču, Dunđerski dolazi u Novi Sad gde od 1922. započinje samostalnu projektantsku praksu, kada za sebe i brata podiže porodičnu vilu, u kojoj će provesti čitav život. Vila u kojoj je Dunđerski živeo i imao atelje u pizemlju nalazila se u Ulici Vase Stajića 1a.
Njegov rad na projektovanju zgrada u Novom Sadu i okolini trajaće do početka Drugog svetskog rata.
Bio je oženjen Olgom Stanković, ćerkom Kornelija Stankovića, prvog školovanog srpskog kompozitora.
Prema svedočanstvu njegovih prijatelja, Dunđerski je bio izuzetno obrazovan čovek, koji je između ostalog govorio više stranih jezika.
Tokom treće decenije 20. veka Dunđerski je projektovao dva velika gradska objekta, tri zgrade Fabrike seruma na Rumenačkom putu i zgradu Produktivne berze (danas Galerija Matice srpske).
U projektu za Berzu Dunđerski je uspeo da funkciju objekta istakne u prvi plan. Smirenim fasadnim platnom i svedenim plastičnim ukrasom Dunđerski kao da najavljuje svoje opredeljenje za moderan stil.
Za razliku od većine arhitekata i graditelja u Novom Sadu, Dunđerski se nije bavio preduzimačkim poslovima, već isključivo projektovanjem. Budući da je poticao iz imućne porodice, za vreme studiranja i kasnije izdržavao se od prihoda koji su davali veliki zemljišni posedi, kojima je upravljao njegov brat. Otuda je Lazar bio rasterećen finansijskog bremena, pa se projektovanjem bavio više iz hobija, odnosno, iz ljubavi prema arhitekturi.
Tokom treće decenije uglavnom radi projekte privatnih vila i višespratnih najamnih zgrada. Privatne kuće, vile i letnjikovce, gradio je uglavnom za prijatelje i poznanike. U tim projektima Dunđerski dostiže najviše momente stvaralačkog opusa.
Osim poznosecesijske vile Štolc (danas Galerije Rajka Mamuzića), sve ostale vile projektovane su u modernističkom maniru. Estetski promišljene i izrazito savremene ove vile predstavljaju jedne od najvrednijih spomenika arhitektonskog modernizma u Novom Sadu.
Vile Mirić i Gutman značajni su primeri zrelog modernizma u srpskoj arhitekturi.
Vila Mirić prva je sasvim moderno kocipirana zgrada koju Dunđerski projektuje tokom 1931. godine, za svog prijatelja doktora Borislava Mirića. To je klasična modernistička vila stereometrijske forme, obogaćena mnogobrojnim polukružnim ispustima, koji objektu daju naglašen volumen.
Tokom 1935. godine, Dunđerski je za svog prijatelja advokata Milana Marića projektovao Letnjikovac „Mira“ na Ribnjaku, koji je znalački ukomponovan u parkovsko okruženje na samom domaku Dunava.To je nešto tradicionalnije zamišljena vila za odmor, dskoro kvadratne osnove, soliterskog tipa i šatorske krovne konstrukcije, sa naglašenim ugaonim ulaznim kubusom.
Vila Popović predstavlja pomak ka modernom koncipiranju stambenog prostora.
U drugoj polovini decenije Dunđerski projektuje više stambenih zgrada za privatne poručioce i SPC. Uglavnom su to jednostavni objekti sa dve/tri etaže, mirnog modernističkog izgleda, bez fasadnog ukrasa, ravnih krovova.
Jedan od poslednjih objekata, koje Dunđerski pred sam rat gradi, bio je Lovački dom podignut 1939. godine. Ova zgrada je važnija zbog činjenice da je to bilo poslednje delo Lazara Dunđerskog u Novom Sadu, nego što se ističe novinama i originalnošću.
Posle rata Dunđerski se seli u Opatiju gde i umire 1952. godine.
Gradske info
