Srpsko narodno pozorište je osnovano 28. jula 1861. godine u Novom Sadu, u tadašnjoj Carevini Austriji. Nakon gostovanja pozorišne družine Jovana Kneževića 1860. godine podstaklo je Jovana Đorđevića da napiše više članaka u „Srbskom dnevniku” o nužnosti osnivanja SNP-a. Osnovano je na sednici Srpske čitaonice kojom je predsedavao Svetozar Miletić, prvenstveno kao nacionalna ustanova koja je imala zadatak da putem dramske književnosti i glumačke umetnosti prenosi srpsku reč i istoriju, da budi nacionalnu svest i podiže kulturni nivo Srba i time pruži otpor bečkoj i peštanskoj vlasti. Među prvim glumicama ovog pozorišta bila je Milka Grgurova, Somborka rođena 1840. godine
Milka je rođena u trgovačkoj porodici oca Save Grgurova i majke Sofije.
Njeni roditelji, imali su još troje dece. U rodnom Somboru završila je osnovnu školu, a nedugo nakon završetka škole, izbila je revolucija. Škole tada nisu radile pune tri godine. Nakon smirivanja situacije upisuje se u Ženski zavod za vaspitanje, koji se takođe nalazio u Somboru. Tu je privatno polagala ispite, kako bi mogla da upiše željenu učiteljsku školu.
Bankrot Milkinog oca i ugovoreni brak
Milkin otac bankrotirao je 1856. godine kada je ona imala 16 godina. Otac se tada odlučuje na potez koji se Milki neće dopasti. Svoju kuću sa svim pripadajućim imanjem i objektima, prodaje bogatom trgovcu Matiću iz Sremskih Karlovaca, a Milku protiv njene volje, daje Matiću za suprugu.
Milka u porodici Matić doživljava najgori teror, a nakon 2 godine braka napušta Matića i sa tek rođenom ćerkicom Evicom odlazi 1858. godine kod roditelja koji su tada živeli na salašu nadomak sela Lalić u Bačkoj.
Roditelji su se pokajali što su je protiv njene volje naterali da se uda, te su se posvetili odrastanju male Evice. Milka je u to vreme imala puno udvarača, ali je roditelji nikada nisu ponovo terali da se udaje protiv svoje volje.
Glumačka karijera
Milka je glumu zavolela još kao devojčica, a 1862. godine nastupala je sa somborskom diletantskom družinom, kada je dobila i pohvalu za glumu. Postoje neprovereni navodi da je pohađala i Višu žensku školu u Beogradu, ali za te tvrdnje nema dokaza.
Porodični prijatelj njenog oca Vasilije Kolarića, pomogao je da u stanu svog teče Stanislava Branovačkog u Novom Sadu je 1864. upoznala Jovana Đorđevića, načelnika Društva Srpskog narodnog pozorišta, pa krajem maja te godine postje član ovog pozorišta.
Roditelji bili protiv toga da postane glumica
Roditelji su se isprva protivili ideju da ona postane glumica. Pomoć joj je pružio teča Stanislav Branovački koji je u to vreme bio veoma uticajan čovek i koji je pomogao u osnivanju SNP-a u Novom Sadu.
Prve uloge koje je dobila je studiozno pripremala u roditeljskoj kući, a potom je debitovala jula 1864. ulogom Ljubice u predstavi Mejrima od Matije Bana, pri gostovanju Srpskog narodnog pozorišta u Vinkovcima 31. jula te godine. Sa pozorištem je imala brojna gostovanja, često je putovalia, i spavala u vrlo nepovoljnim uslovima.
Prelazak u Beograd
Od septembra 1867. do januara 1868. godine, sa Srpskim narodnim pozorištem je gostovala u Beogradu.
Pošto nije postojala posebna zgrada za pozorište, predstave su se održavale po raznim dvoranama. Neke predstave je gledao i knez Mihailo. Beogradska pozorišna kritika je vrlo brzo zapazila njen talenat. Jula meseca 1868. dobila je srpsko državljanstvo. Zajedno sa sestrom Marijom i ćerkom Evicom tada se seli u Beograd.
U Beogradu je uspevala da živi od njene skromne plate i stalno je bila u dugovima. Uprkos svemu pomagala je porodici, posebno bratu koji se tada još školovao, izdržavala je ćerku, kao samohrana majka i sestru, koju je podučavala glumi.
Sa sestrom je čak jedno vreme je provela u Beču, u Burgteatru, radi usavršavanja glume i jezika.
Članica Narodnog pozorišta u Beogradu
Oktobra 1868. postaje član Narodnog pozorišta u Beogradu.
Prvu predstavu “Posmrtna slava kneza Mihaila” igrala je 30. oktobra 1869. Predstavu je za tu priliku napisao Đorđe Maletić. Predstava se održala u tada novoj zgradi institucije, koja je građena prema projektu arhitekte Aleksandra Bugarskog.
Prozvana je srpskom Sarom Bernar i važila je za najbolju srpsku tragistkinju 19. veka. Tokom svoje 40-ogodišnje glumačke karijere, odigrala je oko 400 uloga.
Penzionisanje
Penzionisala se po sopstvenom zahtevu zbog bolesti 11. marta 1902. godine.
Ipak posle penzionisanja pojavila se u još pet predstava amaterskih pozorišta i na dobrotvornim priredbama. Na scenu je posldnji put izašla 1912. godine, i to u ulozi kraljice Jakvinte u drami Dragutin Ilića.
Milka kao književnica
Osim kao glumica, istakla se i kao književnica.
Karijeru kao književnica počela je prevodom dela sa francuskog i nemačkog jezika. Istovremeno je napisala i polemike o neobjektivnim pozorišnim kritikama.
1892. godine osnovana je Književnoumetnička zajednica, u kojoj je Grgurova bila jedna od njenih retkih ženskih članica i na čijim susretima je čitala svoje književne radove i dobijala pohvale književnika.
Druga udaja
U Beogradu se udala po drugi put udala 1883. godine za Konstantina Aleksića, bivšeg ruskog carskog i gardijskog oficira, koji se nakon Srpsko-turskih ratova nastanio u Srbiji.
S obzirom da je oficirima tada bilo zabranjeno da se žene glumicama, Aleksić je morao da uputi posebnu molbu srpskom dvoru, a dozvolu za venčanje im je dala kraljica Natalija lično. Njihov brak je bio veoma srećan.
Smrt
U toku Prvog svetskog rata izgorela joj je kuća u Jevremovoj ulici u centru Beograda. U posleratnom periodu, zalaganjem Milana Grola, uprava Narodnog pozorišta joj je dodeljuje jos malu dvorišnu kuću pored pozorišta Manjež (danas Jugoslovensko dramsko pozorište), čak joj je dodeljena i posluga. Pored njene sobe se nalazila učionica Glumačko-baletske škole, gde je često posmatrala decu. Ostala je usamljena i zaboravljena.
Umrla je 25. marta 1924. Narednog dana je sahranjena uz počasti na Novom groblju u Beogradu, u grobnici svoga muža.
Pored ulice u Novom Sadu i Ulice u Beogradu i Somboru nose njeno ime, a 2007. godine, pošta Srbije je izbacila markicu sa njenim likom.
nsuzivo.rs/snp.com
