Stjepan Mitrov Ljubiša (Budva, 11. mart 1824 — Beč, 23. novembar 1878), srpski književnik i političar iz Crne Gore, čija je porodica bila iz čuvenog plemena Paštrovića.
Bio je predsednik Dalmatinskog sabora od 1870. do 1877. Kao dugogodišnji bokeljski predstavnik u Dalmatinskom saboru i poslanik u Carevinskom veću u Beču uspevao je da sprečava talijanizaciju Dalmacije i da isposluje mnoge ustupke za bokeljske Srbe i za srpskohrvatski jezik u Dalmaciji.
Tokom 1848. bio je kandidat za ustavotvornu skupštinu. Na bokeljskoj skupštini govorio je protiv slanja zastupnika u Beč i protiv talijaniziranja tvrdeći da ih je Austrija više italijanizirala za kratko vreme, nego što je to Venecija učinila za četiri veka. Zalagao se da se srpski jezik uvede kao službeni jezik u javnoj upotrebi.
Tražio je da se ukine policijska uredba iz 1828. po kojoj su pravoslavni Bokelji bili prinuđeni da ne rade za katoličke praznike. Bio je zbog svojih zalaganja gonjen od strane Bahovoga režima.
Kao političar Stjepan Mitrov Ljubiša, sukobio se sa velikosrpskom politikom. Hrvati su nakon Hrvatsko-ugarske nagodbe počeli da se drugačije ponašaju prema Srbima.
Usprotivio se 26. januara 1877. da se Dalmacija pripoji Ugarskoj i Hrvatskoj bez dozvole Dalmatinskog sabora. Posebno je naglašavao da Dubrovnik i Boka Kotorska nikada nisu pripadali ni Dalmaciji, a posebno ne Hrvatskoj.
Književno delo
Stjepana Mitrova Ljubiše inspiriše savremenog čitaoca romantično-realističkim pripovedanjem narodnog i društvenog života Paštrovića u širim okvirima Boke Kotorske i Crne Gore. Izbor tema i likova oprdeljuje život zajednice iznutra i uodnosu na Mleteke, Turke i Austrugare.
Pripovedanje tradicije zasniva se na izrazitosti patrijarhalnog života, mentaliteta i duha vremena, u tokovima prošlog i savremenog doba.
Okrenutost Stjepana Mitrova Ljubiše narodnom životu i nacionalnim temama značila je okretanje srpskom jeziku, ideji narodnog života, njegovog bića i trajanja.
Prvi njegov samostalni rad bila je pripovetka Šćepan Mali (1868), u kojoj je prepričao motiv iz Njegoševog speva. Od 1870. počeo je samostalnije da piše, pa je objavio Prodaju patrijara Brkića i Kanjoša Macedonovića, a nakon toga napisao je i Skočidevojku, Pop Andrović novi Obilić, Krađa i prekrađa zvona i Gorde.
Njegove priče štampane su 1875. latinicom kao Pripovijesti crnogorske i primorske, a onda su 1876. štampane ćirilicom u Beogradu. U poslednjim godinama radio je najviše na Pričanjima Vuka Dojčevića.
Nameravao je da napiše stotinu priča, ali prerana smrt ga je u tome sprečila, pa je napisao samo trideset i sedam priča, koje je objavljivao u Srpskoj zori.
U svojim pripovetkama iznosio je tradicionalne motive narodnih priča.
Gradske info
