Praznik srpske državnosti i ustavnosti Sretenje, simbolički nas vezuje za prelomne događaje srpske istorije – podizanje Prvog ustanka (1804) i donošenje prvog Ustava (1835). Ova dva ključna događaja, od višestrukog su značaja i za grad Novi Sad.
Neumorna požrtvovana, snažna borba Svetozara Miletića
Srbi koji su živeli pod vlašću Austrije doprinose materijalno pobedama ustanika ali i učestvuju u izgradnji institucija Karađorđeve države Prvog ustanka i Srbije kneza Miloša Obrenovića. Novi Sad, intelektualna Srpska Atina postaje jedan od centara okupljanja Srba u državi Habzburga, borbom za zavetnu misao prečanskih Srba- Srpsku Vojvodinu. Neumorna, požrtvovana i snažna borba Svetozara Miletića i njegovih liberala za uzdizanje Srpske Atine i ostvarenje Srpske Vojvodine, prenosila se kao ideja vodilja- Zavet, na radikale Jaše Tomića. Pobede srpske vojske u jesen 1918, dale su mogućnost da se Miletićeva zavetna ideja Srpske Atine i Srpske Vojvodine ostvari u zajednici sa Kraljevinom Srbijom. Srpska Vojvodina postojala je mnogo pre 1945, ali se na nju baš kao i na Srpsku Atinu, sećanje smišljeno i sistematski potiskivalo.
Vučević oživljava duh Srpske Atine
Miletić je tumačen u drugačijoj perspektivi, van okvira srpske liberalne i nacionalne politike. Dolaskom Miloša Vučevića, na mesto gradonačelnika Novog Sada, stvari se menjaju. Oživljava duh Srpske Atine- Miletićevih ideja, slobodarske misli, ali i politike pružene ruke svima koji Novi Sad vole i poštuju. Identitet Srpske Atine, na temelju politike Svetozara Miletića i Jaše Tomića je čuvanje nacionalnog identiteta, poštovanje tradicije, jezika i pisma, ali isto tako poštovanje istih navedenih načela, i ravnopravnosti za sve Novosađane, na čemu je posebno insistirao kao gradonačelnik Miloš Vučević. Stoga je istorija ideje Srpske Atine, Srpske Vojvodine u izvornom smislu, liberalna, građanska i nacionalna ideja koja je bila svetiljka okupljanja u teškim vremenima rešavanja srpskog pitanja u 19. i početkom 20. veka. Svetozar Miletić, Jaša Tomić, kralj Petar i Karađorđević, čiji spomenici krase centar Srpske Atine, jasno svedoče o toj važnoj poruci srpske istorije.
Prof. dr Goran Vasin, istoričar
Šta znači prečanski Srbi? Svetozar MIletić i njegovi savremenici, oni brojni Srbi iz Južne Ugarske koji su dali znatni doprinos izgradnji srpake države u 19. veku i borili se za prava srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji nisu nikada, upotrebili izraz “prečanski” Srbi! Govorili su o “ovostranim” i “onostranim Srbima”, jedinstvenom srpskom narodu podeljenom prirodnim granicama, nažalost i državnim i nastojali da postignu njegovo oslobođemje i ujedinjenje! Profesor Vasin dosledno i naglašeno koristi i danas naziv “prečani”, unapredivši ih u jednom svom tekstu čak i u posebnu nacionalnu zajednicu! Pitamo se zašto, malo li je podela, pa treba načiniti i vojvođansku… Učitaj još »
Haha 🙂