Zahvaljujući dugogodišnjem obilasku terena i radu na izradi arheološke karte, arheolozi su došli do podataka o brojnim lokalitetima na teritoriji koja gravitira Novom Sadu i Petrovaradinu, to jest sa prostora južne Bačke i severnih padina Fruške Gore. Jedan od takvih jeste rimsko vojno utvrđenje sa pristaništem „Castellum Onagrinum“ koje je sagrađeno u vreme cara Dioklecijana (283 – 305.), na levoj obali Dunava u ataru Begeča.
Reč je o jednom od retkih rimskih vojnih logora građenih na teritoriji Bačke, čiji se ostaci nalaze kod Begeča, nasuprot nekadašnje Bononie – današnjeg Banoštora.
Ovo nalazište, koje je gradski Zavod za zaštitu spomenika kulture svrstao u kategoriju kulturnih dobara od velikog značaja pokriva od 40 do 50 hektara i jedno je od retkih rimskih vojnih logora građenih na teritoriji Bačke. Castellum (u prevodu na srpski „mala tvrđava“) prostirao se oko 600 metara pored obale Dunava.
Prva terenska straživanja ovog lokaliteta su započeta krajem 19. i početkom 20. veka, tačnije od 1886. godine. Arheološka iskopavanja manjeg obima vršena su 1967., 1974. i 1975. godine. Prilikom ovih istraživanja pronađeni su delovi južnog bedema, kule i pristaništa nekadašnjeg utvrđenja, kao i naseobinski ostaci kao što su grnčarija, gvozdeni predmeti, oružja i poljoprivredni alati, ali i rimske opeke sa žigom rimskih legija VI Herkulie i V Iovia.
U Tvrđavi su se nalazili detašmani odreda pomoćnih trupa auxillia Augustensia i eluites Dalmatae.
Iskopavanja su potvrdila pretpostavku istoričara da je tvrđava služila za zaštitu Bononie. Onagrinum je podignut nasuprot današnjeg Banoštora, u kojem se nekada nalazilo značajno pristanište dunavske flote pod imenom Classis Pannonica.
Arheolozi su na ovom područiju pronašli i ostatke sahranjivanja iz više perioda: severoistočno od kastela je evidentirana sarmatska, kasnoantička nekropola, a na prostoru uz jugozapadni deo utvrđenja, ostaci sahranjivanja iz ranosrednjovekovnog (9. vek) i kasnosrednjovekovnog ( od 16. do 18. veka) vremena.
Ne može se tačno odrediti kada je utvrđenje podignuto, ali se okvirno zna da je bilo u vreme Dioklecijana, krajem trećeg ili početkom četvrtog veka nove ere. Ono se spominje pod autentičnim antičkim imenom Contra Bononniam in castello Onagrinum još u pisanim izvorima Reum gestarum libri XXXI.
Ne zna se kada je ovo utvrđenje razrušeno , ali pretpostavka je dase to desilo prilikom pada Rimskog carstva u petom veku.
Postoje zapisi da je Austrougarska vlast prodavala ostatke tvrđave kao građevinski materijal, ali i dokumenti koji ukazuju na to da je mnogo materijala uzeto odatle kako bi se podigle crkve u Begeču i u Gložanu.
Kao što smo naveli poslednja istraživanja na ovom lokalitetu sprovedena su 1975. godine i od tada nisu postojale nikakve inicijative za daljim istraživanjem.
gradskeinfo
