Novosadska sinagoga je mesto koje danas poznajemo po brojnim koncertima koji se tu odigravaju. Iako danas ona ne služi verskoj svrsi, ipak se značaj ovog objekta ne umanjuje.
Novosadska sinagoga i njena arhitektura
Novosadaska sinagoga sagrađena je pre tačno 104 godine, odnosno 1909. godine. Gradila se tri godine, a arhitekta je bio Lipot Baumhorn.
Ovaj mađarski arhitekta, jevrejskog porekla, pored ove grandiozne katedrale sagradio je brojne sinagoge širom Evrope. U Novom Sadu je ostao opamćen kao arhitekta koji je radio najviše u secesijskom stilu. Sinagoga u Novom Sadu može se staviti na listu drugih sinagoga koje je Lipot radio, a to su nekadašnja zrenjaninska sinagoga, zatim sinagoge u Mađarskoj (Budimpešta, Segedin, Solnok, Estergom, Pečuj, Cegled, Mako), zatim u Rumuniji u gradovima Temišvar i Brašov, Sloveniji – Murška Sobota, Slovačkoj – Liptovski Mikulaš, Trenčin i Njitra.
U Novom Sadu je pored kompleksa sinagoge, ovaj arhitekta uradio i Menratovu palatu, zgradu štedionice u centru grada i Palatu Tomin na Trgu Marije Trandafil.
Novosadska sinagoga izgrađena je nalik na segedinsku sinagogu, koja se smatra najvećim remek delo Lipota Baumhorna. Sinagoga pripada aškenaskom obredu ( aškenazi – jevrejska etnička grupa koja je činila 92% jevrejske populacije do 1931. godine) i neološkog je pravca. Arhitektonski se zadovoljava formu, s tim da je kompozicija projektovana u različitim stilovima.
Na ulazu u sinagogu stoji natpis proroka Isaije „Ki beti, bet tefila ikara l’kol haamim“, u prevodu na srpski: „Neka ova kuća bude dom molitava za sve narode“.
Kako stoji na stranici Turističke organizacije Novog Sada, unutar sinagoge nalazi se oko 300 metara kvadratnih vitraža, česma za ritualno pranje ruku, ploča sa imenima Jevreja poginulih u ratu, kao i aron hakodeš u samoj unutrašnjosti crkve – sveti orman koji čuva svitke Tore, 85 knjiga Mojsijevih napisanih na pergamentu.
Na galeriji su nekada umesto makete orgulja bile postavljene čuvene Riger orgulje.
Kompleks uz sinagogu činile su zgrada Jevrejske škole i zgrada Jevrejske opštine.
Takođe, ovo je peta sagrađena sinagoga u istoriji Novog Sada.
Sinagoga danas
Sinagoga je bila veoma posećena do Drugog svetskog rata. Većina Jevreja živela je upravo u ulici koja je danas poznata kao Jevrejska ulica. U njoj je, na broju 11 smeštena i sinagoga.
Danas, s obzirom da je procenat Jevreja u Novom Sadu opao, a broj članova jevrejske zajednice broji ispod 1000 članova, sinagoga se koristi i za druge svrhe.
Kako je status kulturno-istorijske celine od velikog značaja stekla 1991. godine, kao i to da ju je Republika Srbija stavila pod drugi stepen zaštite, sinagoga je postala pravo mesto kulturnog i umetničkog dešavanja.
Unutar nje izvode koncerte neki od najvećih imena klasične muzike.
Takođe od događaja jevrejske zajednice i dalje se u siinagogi obavljaju mnogi od njih, poput akcija obeležavanja jevrejskih praznika ili služenje molitve.
Ove godine, tačnije u aprilu mesecu, započeta je obnova krovnog pokrivača sinagoge, a završetak radova se planira za nešto više od tri meseca.
gradskeinfo.rs
