Pisac, novinar i najmlađi gradonačelnik u istoriji Novog Sada, ima svoj spomenik u centru grada, imena škola širom Srbije nose njegovo ime, kao i mesta. Racionalni i visokoobrazovani Svetozar Miletić slovi za borca za slobodu i kao gradonačelnik je u škole u Novom Sadu uveo srpski jezik i ćirilicu kao zvaničan jezik, ali i institirao da unutar same Vojvodine svi narodi imaju pravo da se izražavaju na svom jeziku.
Njegovo obrazovanje, politika, reformacija, advokatura, pisanje, nije moguće staviti u jedan tekst. Obrazovao se na nemačkom, a na nagovor svoje majke i poznatog novosadskog advokata, odlazi u Srpsku pravoslavnu veliku gimnaziju u Novom Sadu, današnja Jovina gimnazija. Jovan Hadžić, osnivač Matice srpske i književnik, za Miletića je govorio da je najbolji đak kojeg je gimnazija ikada imala. Svetozar Miletić kasnije postaje počasni član Matice srpske.
Bio je moralan i porodičan čovek, koji je idealizovao funkciju braka, porodice, a kasnije će tadašnje novine, za koje bismo danas rekli tabloidi, pokušati da naruše njegov ugled pišući da je odlazio u javne kuće i kafanskog čoveka. To nisu uspeli za njegovog života. Triva Militar pisao je da je Miletić bio rođen i stvoren za narodnog čoveka i političkog vođu. Narod mu je verovao i odanost koju je dobijao davala mu je snaga da zalazi u narod i da ga vodi sa sobom.
Borba na život i smrt sa austro-ugarskim režimom
Kao i u svakoj, i u ovoj borbi bio je potreban duh borbenosti koji je imao upravo Miletić. Bio je nepomirljiv, istrajan i neumorno je vodio svoj narod u borbi protiv austro-mađarskog režima. Svojim listom “Zastava” podizao je duh naroda, usađivao mu veru u bolju budućnost.
Sa svojim saradnicima želeo je da od Novog Sada napravi kulturno i političko stacište vojvođanskih Srba. Njegova ideja da se Srbija i Crna Gora prvo oslobode od turske vlasti, pa onda i od Habzburške monarhije, prešla je i u druge srpske krajeve. Njegov glavni “pomagač” bila je omladina, koju je predvodio Jovan Jovanović Zmaj, Kosta Trifković, Laza Kostić.
Miletić je dva puta služio kaznu zatvorom, a njegovo tamnovanje je teško palo i njemu i narodu. Iz drugog tamnovanja je pušten 1879. godine, a za njega se već govorilo da je duševno oboleo. Dočekan je pesmom Zmaja i stihovima:
To je Srbin više moći,
Duše čiste kao krin;
To je onaj, za kim poći,
Mora svaki srpski sin!
Njegov sedamdeseti rođendan proslavljao se od Čikaga do Sibira, sa svih strana omladina se udruživala i tražila da se Miletićeva dela objavljuju i da se kupi “narodni dar osedelom i obolelom narodnom velikanu”.
Pred sam kraj svog života, preselio se u Vršac, kod sina Slavka Miletića, koji je bio “praktični” lekar, i vreme provodio sa svojim unucima Svetozarom i Milanom. Preminuo je 4. februara 1901. godine, a njegovi posmrtni ostaci su iz Vršca preneti na Uspensko groblje, gde se skupio silan narod.
nsuzivo.rs
