Legionarska bolest je težak oblik pneumonije — zapaljenja pluća obično uzrokovana infekcijom. Kao bomba je odjeknula vest da se ova zaraza širi u Hrvatskoj i da je već odnela tri života. Otkrivamo vam koji su najčešći simptomi legionarske bolesti, kako se ona prenosi i leči.
Legionarsku bolest uzrokuje bakterija poznata kao legionela. Većina ljudi oboli od legionarske bolesti udisanjem bakterija iz vode ili zemlje. Starije osobe, pušači i ljudi sa oslabljenim imunološkim sistemom posebno su podložni legionarskoj bolesti. Iako blagovremeno lečenje antibioticima obično leči legionarsku bolest, neki ljudi i dalje imaju problema nakon lečenja.
Bolest prvi put otkrivena među američkim legionarima
Bakterija Legionella pneumophila prvi put je otkrivena 1976. godine nakon što je u jednom hotelu u Filadelfiji među američkim legionarima izbila epidemija upale pluća, i otuda naziv bolesti. Tada je obolelo više od 200 osoba, a znatan broj je preminuo. Danas u SAD i Kanadi od legionarske bolesti svake godine oboli oko 18.000 osoba dok je u zemljama Evropske unije do sada prijavljeno 600 epidemija. Ipak, u našoj zemlji ova bolest ostaje često neprepoznata i nalazi se u grupi atipičnih pneumonija bez dokaza uzročnika.
Ovo su najčešći simptomi
Legionarska bolest se obično razvija dva do 10 dana nakon izlaganja bakterijama legionele. Često počinje sa sledećim simptomima:
- glavobolja
- bolovi u mišićima
- temperatura koja može biti 40 C ili više
Do drugog ili trećeg dana mogu se razviti i drugi znakovi i simptomi:
- kašalj, koji može izazvati sluz, a ponekad i krv
- kratak dah i bol u grudima
- gastrointestinalni simptomi, kao što su mučnina, povraćanje i dijareja
- konfuzija ili druge mentalne promene
Iako legionarska bolest prvenstveno pogađa pluća, povremeno može izazvati infekcije u ranama i drugim delovima tela, uključujući i srce.
Blagi oblik legionarske bolesti – poznat kao Pontiac groznica – može izazvati groznicu, drhtavicu, glavobolju i bolove u mišićima. Pontiak groznica ne inficira vaša pluća, a simptomi obično nestaju u roku od dva do pet dana.
Bakterije legionele preživljavaju u zemljištu i vodi
Bakterija Legionella pneumophila je odgovorna za većinu slučajeva legionarske bolesti. Na otvorenom, bakterije legionele preživljavaju u zemljištu i vodi, ali retko izazivaju infekcije. Međutim, bakterije legionele se mogu razmnožavati u sistemima vode koje su napravili ljudi, kao što su klima uređaji.
Iako je moguće dobiti legionarsku bolest iz kućnog vodovoda, većina epidemija se dogodila u velikim zgradama, možda zato što složeni sistemi omogućavaju bakterijama da lakše rastu i šire se. Takođe, kućni i automobilski klima uređaji ne koriste vodu za hlađenje.
Otporna na hlor Prirodna boravišta legionele su reke, jezera, potoci i tople, zagađene vode. Godinama preživljava u vodi na temperaturi od 2 stepena do 8 stepeni, tolerantna je na hlor i otporna na proces hlorizacije vode
Kako se infekcija širi?
Većina ljudi se zarazi kada udahnu mikroskopske kapljice vode koje sadrže bakteriju legionele. To može biti od spreja iz tuša, slavine ili hidromasažne kade ili vode iz ventilacionog sistema u velikoj zgradi. Epidemije su povezane sa:
- vruće kade i hidromasažne kade
- rashladni tornjevi u sistemima klimatizacije
- rezervoari tople vode i grejači
- dekorativne fontane
- bazeni
- bazeni za porođaje
- voda za piće
Osim udisanja kapljica vode, infekcija se može preneti i na druge načine, uključujući:
- Udisanje kapljica vode – Ovo se dešava kada tečnost slučajno uđe u pluća, obično zato što kašljete ili se gušite dok pijete. Ako aspirirate vodu koja sadrži bakterije legionele, možete razviti Legionarska bolest.
- Zemljište – Nekoliko ljudi je obolelo od legionarske bolesti nakon što su radili u bašti ili koristili kontaminirano zemljište za saksije.
U vežem riziku pušači i osobe sa slabim imunitetom
Ne razbole se svi koji su izloženi bakterijama legionele. Veća je verovatnoća da ćete razviti infekciju ako:
- Pušenje oštećuje pluća, čineći vas podložnijim svim vrstama plućnih infekcija.
- Imaju oslabljen imuni sistem. Ovo može biti rezultat virusa humane imunodeficijencije (HIV)/sindroma stečene imunodeficijencije (AIDS) ili određenih lekova, posebno kortikosteroida i lekova koji se uzimaju da bi se sprečilo odbacivanje organa nakon transplantacije.
- Imate hroničnu bolest pluća ili neko drugo ozbiljno stanje. Ovo uključuje emfizem, dijabetes, bolest bubrega ili rak.
- Imaju 50 godina ili više.
Legionarska bolest može biti problem u bolnicama i staračkim domovima, gde se klice mogu lako širiti, a ljudi su podložni infekciji.
Komplikacije mogu biti opasne po život
Legionarska bolest može dovesti do brojnih komplikacija opasnih po život, uključujući:
- Respiratorna insuficijencija – Ovo se dešava kada pluća ne mogu da obezbede telu dovoljno kiseonika ili ne mogu da uklone dovoljno ugljen-dioksida iz krvi.
- Septički šok – Ovo se dešava kada ozbiljan, nagli pad krvnog pritiska smanji protok krvi do vitalnih organa, posebno do bubrega i mozga. Srce pokušava da nadoknadi povećanjem zapremine ispumpane krvi, ali dodatno opterećenje na kraju slabi srce i još više smanjuje protok krvi.
- Akutna bubrežna insuficijencija – Ovo je iznenadni gubitak sposobnosti vaših bubrega da filtriraju otpad iz krvi. Kada vam bubrezi otkazuju, opasni nivoi tečnosti i otpada se akumuliraju u vašem telu. Kada se ne leči blagovremeno, legionarska bolest može biti fatalna.
Najvažnija je prevencija
Primarni zadatak u toku prevencije je kontrola i dezinfekcija rezervoara infekcije, a posebno vodovodne distributivne mreže. Kako je bakterija otporna na hlor primenjuju se druge metode za njeno inaktiviranje i uklanjanje kao što su filtracija, zagrevanje na temperaturi do 70 stepeni Celzijusovih, bakar – srebro jonizacija i slični postupci.
Na VMA se radi dijagnostika legionarske bolesti
Dokazivanje njenog prisustva u vodi radi se samo u specijalizovanim laboratorijama, a PCR metodologija je u tom smislu suverena procedura. Vojnomedicinska akademija, u Odeljenju za mikrobiološku genetiku i imunologiju Sektora za preventivnu medicinu, radi laboratorijsku dijagnostiku legionarske bolesti koja je veoma kompleksna jer se bakterija teško može izolovati iz bolesničkog materijala. Zbog toga su razvijene serološke i molekularne metode (PCR) koje daju pouzdane rezultate i kojima se bakterija legionele (Legionella pneumophila) može detektovati u uzorcima sredine (voda, brisevi površina, tečnosti rashladnih uređaja, osveživači vazduha i sl.)
(izvor: Mayoclinic.org/Zdravlje.Kurir.rs)
