Prilikom sabiranja radnog staža ljudi koji su radili u nekoj od republika SFRJ moraju da provere mnogo toga da bi dobili penziju. Najvažnije je da znaju da se staž sa uvećanim trajanjem računa samo u državi u kojoj je zaposleni išao na posao, dok osiguranici PIO Fonda sa posebnim stažom ostvaruju to pravo samo ako je staž navršen pre 1. januara 1965. godine.
Uslovi za odlazak u penziju su u većini slučajeva isti u bivšim jugoslovenskim republikama, ali razlike u ostvarivanju prava na penziono osiguranje u inostranstvu ipak postoje. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju omogućava većini penzionera u Srbiji da iz penzije nastave sa radom. To je moguće kako ponovnim početkom, tako i bez ikakvog prekida osiguranja za kategorije kojima je to omogućeno. Međutim, propisi u drugim državama uglavnom to ne tolerišu.
“Neke države, poput Slovenije i Hrvatske, obustavljaju isplatu penzije korisniku koji uđe u osiguranje u Srbiji, ali će pritom tolerisati pojedine osnove osiguranja. Na primer, osiguranici koji u Srbiji rade po ugovoru o delu moći će nesmetano da koriste hrvatsku starosnu penziju za razliku od onih koji su kod poslodavca zaposleni po ugovoru o radu”, ističu u Fondu.
Što se tiče osiguranja, najbolje je da osiguranici konsultuju odgovarajuće službe inostranih fondova i zatraže jasno tumačenje da li će im isplata penzije biti obustavljena u slučaju radnog angažovanja iz penzije.
Bračni status i penzija
U PIO fondu naglašavaju da i bračni status može uticati na penziona primanja. Na primer, zaključenje novog braka pod određenim uslovima može da dovede do prestanka prava na porodičnu penziju u Sloveniji, a prekasno obaveštenje može čak da dovede korisnika i do obaveze da vrati primljene devizne penzije.
Iz penzionog fonda ističu da svaka država visinu penzije određuje srazmerno stažu koji utvrdi po svojim propisima. Sporazumi su omogućili zainteresovanima da i pre ostvarivanja prava provere trajanje staža u drugoj državi. Osiguranik može nadležnom nosiocu osiguranja prema svom prebivalištu da podnese zahtev za utvrđivanje staža u inostranstvu. Pored toga prilažu se i drugi raspoloživi dokazi o stažu. Ako ih osiguranik nema, potrebno je da napiše što precizniju izjavu o periodima i mestu rada u državi na koju se zahtev odnosi.
Kako podneti zahtev za penziju u inostranstvu?
Zahtev za penziju se zatim prosleđuje nadležnom nosiocu koji sprovodi postupak, utvrđuje sve potrebne činjenice i dostavlja odgovarajuću potvrdu. Takođe, podnosilac zahteva zatim dobija obaveštenje o periodima i ukupnom trajanju staža osiguranja navršenog u inostranstvu.
Kako sabrati staž?
Svi oni koji su celokupan ili deo staža ostvarili u nekoj od bivših jugoslovenskih republika na osnovu svih zaključenih sporazuma o socijalnom osiguranju imaju pravo na sabiranje navršenih staževa u svim državama. Tako da, čak i u slučaju da neki osiguranik pojedinačno ni u jednoj državi nema dovoljno staža, on, ipak, može da ostvari pravo na penziju tako što mu se kao ukupan staž računa zbir svih pojedinačnih.
Ko ima pravo na beneficirani radni staž?
Osiguranici koji ostvaruju pravo na prevremeni odlazak u penziju, odnosno beneficirani radni staž (pripadnici MUP, vojske i slično) ili, na primer, uz sniženje starosne granice, ili uz staž koji se računa sa uvećanim trajanjem (tzv. beneficirani staž), treba da znaju povoljnije uslove imaju samo u državi u kojoj aktivno rade, kao i da se beneficirani staž računa u svim državama samo do vremena izlaska pojedine države iz Jugoslavije.
mondo/kurir
