Nije redak slučaj da penzioneri odu u penziju i pre 65 godine. Prema zvaničnim podacima, svaki deseti penzioner ode u penziju pre svoje 65 godine.
Prošle godine je tačno 170.426 penzionera bilo na listi koji su ostvarili beneficirani radni staž, što znači da im se jedna godina radnog staža računala kao 14 ili 15 meseci ili čak i godinu i godinu i po dana.
I na toj listi bili su mnogi, i naše komšije i rođači i članovi uže porodice. Jer na listi je skoro 40 industrija i institucija i razna zanimanja su u pitanju.
Pravo na beneficirani radni staž imaju svi koji su zaposleni na poslovima na kojima je rad naročito težak, opasan i štetan po zdravlje sa jedne strane. Na listi su i poslovi čije je obavljanje ograničeno navršenjem određenih godina života, ali i oni koji utiču na pad fizioloških funkcija u meri da onemogućavaju rad.
Posmatrajući institucije na listi su zaposleni u MUP, BIA, VBA, VOA, Ministarstvu spoljnih poslova, Upravi za izvršenje krivičnih sankcija, Poreskoj policiji, Vojsci Srbije, a od decembra 2019. godine i sudije, tužioci i zamenici tužioca.
- MUP, MSP, BIA, VBA, VOA, Uprava za izvršenje krivičnih sankcija, Poreska policija, Vojska Srbije: sa navršenjem 55 godina života i 24 godine staža osiguranja od čega 14 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staža osiguranja računa sa uvećanim trajanjem
- podoficir i oficir u Vojsci Srbije: 53 godine života i 40 godina penzijskog staža
- pukovnik u Vojsci Srbije: 54 godine života i 40 godina penzijskog staža
- pripadnici specijalnih jedinica BIA, VBA i VOA: 53 godine života i 20 godina efektivno provedenih na određenim specifičnim poslovima u specijalnoj jedinici
- ostali policijski službenici: 60 godina života i 25 godina rada od čega 15 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.
Sa druge strane, pravo na beneficirani radni staž imaju i zanimanja definisana u Pravilniku o radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.
Na tom spisku se nalazi 37 različitih industrija, tj. sektora:
Rudnici
Geološka i rudarska istraživanja
Crna metalurgija-železare
Obojena metalurgija
Livnice
Kovačnice
Proizvodnja vatrostalnog materijala
Vatrostalno zidanje
Proizvodnja i prerada nafte i proizvodnja tečnog naftnog gasa
Šumarstvo i drvna industrija
Hemijska industrija
Namenska proizvodnja eksploziva i eksplozivnih materija
Rečna brodogradnja i brodoremont
Proizvodnja stakla
Saobraćaj
Izgradnja i održavanje dalekovoda i nadzemnih vodova
Građevinarstvo
Grafička industrija
Kožarsko-prerađivačka industrija
Tekstilna industrija
Gumarska industrija
Farmaceutska industrija
Proizvodnja električne energije (termoelektrane i toplane)
Proizvodnja akumulatora
Industrija mesa
Industrija kablova
Rad na niskim temperaturama
Rad pod vodom
Industrija viskoznih proizvoda i celuloze
Proizvodnja hlora i lužine
Komunalna delatnost
Zdravstvene ustanove
Proizvodnja vagona
Umetnička delatnost
Nuklearna postrojenja i laboratorije
Pravo na beneficirani radni staž u Srbiji koristi više od 170.000 ljudi
Da bi se staž osiguranja računao sa uvećanim trajanjem potrebno je da se lice efektivno bavilo opasnim poslovima minimum 10 godina, za starosnu penziju, i 5 godina, za invalidsku penziju. Takođe, pravo na beneficirani radni staž imaju i svi koji sami sebi plaćaju staž, pod uslovom da se utvrdi da su zaista radili teške i opasne poslove koji su zakonski obuhvaćeni ovom beneficijom.
Kako se računa beneficirani radni staž?
U slučaju beneficiranog staža, svakih 12 meseci efektivno provedenih na poslovima na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem, računa se najviše kao 14, 15, 16 ili 18 meseci staža osiguranja.
Staž osiguranja računa se sa uvećanim trajanjem pod uslovom da je na radnim mestima odnosno poslovima iz člana 53. ovog zakona osiguranik efektivno proveo ukupno najmanje 10 godina, odnosno ukupno najmanje pet godina ako je utvrđena invalidnost.
Staž osiguranja se uvećava samo za vreme koje je efektivno provedeno na radu.
Kako utiče na visinu penzije?
Iz PIO Fonda objašnjavaju da visina penzije, shodno propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju, zavisi i od penzijskog staža koji je navršio osiguranik. Kako se staž osiguranja uvećava za vreme koje je efektivno provedeno na radu na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, i to u zavisnosti od stepena uvećanja staža osiguranja koji su utvrđeni za rad na takvim radnim mestima, to za iste periode rada, zaposleni koji su radili na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem mogu da navrše više ukupnog penzijskog staža od zaposlenih koji nisu radili na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.
– Na taj način, dužina ukupno navršenog penzijskog staža osiguranika, u koji ulazi i staž osiguranja sa uvećanim trajanjem, može uticati na visinu penzije. Isto tako, osiguranicima iz člana 42. Zakona o PIO, osim osiguranicima iz člana 42. stav 1. tačka 4a tog zakona, koji ispunjavaju uslove u pogledu penzijskog staža za sticanje prava na starosnu penziju iz člana 43. i 43a tog zakona, iznos penzije se uvećava za 20 odsto, u skladu sa članom 79. Zakona o PIO.
Rast penzija zavisi od usklađivanja penzija, bez obzira na to da li je korisnik imao navršen staž osiguranja sa uvećanim trajanjem ili ne.
Snižavanje starosne granice zbog beneficiranog radnog staža
Kako piše na sajtu Zavoda za socijalno osiguranje, starosna granica se snižava osiguraniku, koji je na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani staž), navršio najmanje 2/3 od ukupno navršenog staža osiguranja, zavisno od stepena uvećanja staža za po jednu godinu, i to:
- za svakih pet godina provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 14 meseci;
- za svake četiri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 15 meseci;
- za svake tri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 16 meseci;
- za svaku jednu godinu i šest meseci provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 18 meseci.
Starosna granica se može sniziti najviše do 55 godina života, a osiguranicima koji rade na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem tako da se 12 meseci računa kao 18 meseci, starosna granica se može sniziti najviše do 50 godine života.
Espreso / Blic / Anica Jelovac /
