Ne tako lepi podaci za Srbe stižu iz Evropske Unije! Naime, prema istraživanju Eurostata iz 2022. godine očekivani životni vek pri rođenju žena i muškaraca u našoj zemlji među najnižima je u Evropi.
Kako se na mapi može videti, očekivani životni vek za žene na teritoriji cele Srbije je u proseku oko 77 godina, dok je situacija u Beogradu nešto bolja sa 78,8 godina. Što se muškaraca tiče situacija je “kritičnija” sa prosekom od 73 godine.
Evo kakva je situacija u Evropi
Prema Eurostatu, najviši životni vek žena zabeležen je u delovima Španije, i to vrhunac u glavnoj regiji Madrid (87,7 godina), zatim delovima Italije, Francuske, Portugalije, ali i Skandinavije.
Kao i kod žena, najviši nivo očekivanog životnog veka za muškarce zabeležen je u španskoj glavnoj regiji Madrid sa 82,4 godine. Severna italijanska regija Provincia Autonoma di Trento i švedska glavna regija Štokholm (obe sa 82,3 godine) imale su sledeće najviši nivo, kažu iz Eurostata.
Najniži očekivani životni vek pri rođenju za žene zabeležen je u francuskoj prekomorskoj regiji Majota (74,4 godine), a potom slede 3 bugarske regije.
S druge strane, 3 regije imale su očekivani životni vek za muškarce manji od 70,0 godina. Najniži nivoi zabeleženi su u bugarskoj regiji Severozapaden (68,7 godina), a potom slede Letonija (69,4 godine) i Severen tsentralen (69,6 godina), takođe u Bugarskoj.
Veliki generacijski jaz unutar regiona
Najveći generacijski jaz zabeleženi je u baltičkim zemljama, kao i u nekoliko poljskih i rumunskih regiona. Najveći jaz zabeležen je u Letoniji, gde je očekivani životni vek pri rođenju za žene bio 10 godina viši nego za muškarce.
Razlike u očekivanom životnom veku pri rođenju između žena i muškaraca bile su generalno mnogo manje u Danskoj, Irskoj, Holandiji i Švedskoj. Međutim, najmanji jaz zabeležen je na Majoti u Francuskoj, gde je očekivani životni vek pri rođenju za žene bio 0,4 godine viši nego za muškarce.
U 2022. godini, očekivani životni vek pri rođenju u EU za žene (83,3 godine) bio je 5,4 godine viši nego za muškarce (77,9 godina).
Trend očekivanog trajanja života prema RSZ-u
Dužina očekivanog trajanja života u Srbiji se u periodu 2002–2023. prosečno godišnje povećavala za oko 0,2 godine za muškarce, odnosno 0,1 godinu za žene, kažu iz Republičkog zavoda za statistiku za Blic.
Usled pandemije Covid-19, zbog povećanog nivoa smrtnosti, u 2020. i 2021. godini, došlo je do smanjenja očekivanog trajanja života kod oba pola, dok je u 2023. godini ponovo zabeležen porast, na vrednosti očekivanog trajanja života iznad onih u predpandemijskoj, 2019. godine – navode.
Kako ističu, važno je napomenuti da je trend značajnog pada u 2020 i 2021 zabeležen u gotovo svim zemljama članicama EU i da je u direktnoj vezi sa pojavom pandemije. Da nije bilo korone očekivalo bi se da dužina životnog veka bude za 0 6 godina veća nego 2019. (73,7 muškarci i 78,9 žene).
Gde u Srbiji muškarci žive najduže, a gde najkraće
Posmatrano na nivou opština/gradova, prema podacima za 2022. godine muškarci najduže žive (između 74 i 75 godina):
Sevojnu
Kniću
Bajinoj Bašti
A najkraće (između 67 i 68 god) u opštinama:
Novi Kneževac
Sečanj
Negotin
Bač
Malo Crniće
Kovin
Gde u Srbiji žene žive najduže, a gde najkraće
Žene najduže (između 79 i 80 godina) žive:
Čajetini
Sevojnu
Žagubici
Žene najkraće (između 73 i 74 godine) u:
Kučevu
Sečnju
Novom Kneževcu
Malom Iđošu
U Beogradu za 2 godine duži životni vek nego u Vojvodini
Kako navode iz Zavoda, može se primetiti da Vojvođanske opštine dominiraju u kontekstu najkraćeg životnog veka. Posmatrano regionalno, Vojvodina ima najniže vrednosti za očekivano trajanje života (muškarci 72 godine, a žene 77,5).
U Beogradu je za oko 2 godine duži životni vek nego u Vojvodini (muškarci 74 godine, a žene 79).
Što se tiče regiona Šumadije i Zapadne Srbije očekivani životni vek kod muškaraca je 73,3, a kod žena 78,3 godine, dok je za region Južne i Istočne Srbije za muškarce 72,7, a žene 77,7 godina.
Tri faktora ključna što se u Vojvodini najkraće živi
Iz Zavoda otkrivaju koji su to faktori koji utiču na kraći životni vek u Vojvodini:
ekološki (kvalitet vode i zagađenost vazduha)
način ishrane (prema podacima Instituta Batut Vojvodina prednjači po broju gojaznih)
fizička neaktivnost
Kada je životni vek u Srbiji bio najduži, a kada najkraći
Iz Republičkog zavoda za statistiku ističu da je nakon Drugog svetskog rata snižavanje smrtnosti bilo kontinuirano i rezultiralo je porastom očekivanog životnog veka. Maksimum je dostignut 2019. godine (u godini pre korone) od 75,7 godina, što je skoro 16 godina duži životni vek u odnosu na polovinu prošlog veka (1952: 60 god za ukupno stanovništvo).
Posmatrano po polu, OTŽ (očekivano trajanje života) muškaraca je sada 73,1 god što je 14 godina duže nego pre sedam decenija (1952: 58,8 muškarci); dok je za žene životni vek produžen za 17 godina u odnosu na polovinu prošlog veka (sada je 78,3 godina, a bio je 61,1 1952. godine).
U Srbiji se produžetak OTŽ novorođenih odvijao najviše zahvaljujući padu mortaliteta odojčadi, ali nije bio praćen adekvatnim snižavanjem smrtnosti starijih.
U EU muškarci stari 65 god očekuju da će živeti još 18,5 godina, a u Srbiji još 14,2 godine;
Žene u EU koje su stare 65 godina očekuju da će živeti još 22 godina; a u Srbiji još 16,8 godina.
Uz odgovarajuću zdravstvenu i socijalnu zaštitu starih, postoji prostor za rast broja preostalih godina života. Važno je napomenuti da kvalitet života u starosti mnogo zavisi od godina provedenih u zdravlju.
Dug život je najveća privilegija, ako znači dug život u zdravlju. U protivnom stari postaju vitalni problem društva.
espreso/Blic/Jelena Peranović
