Povodom obeležavanja 330 godina od Velike seobe Srba Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki.
Postavka, koju čini izbor istorijskih, književnih i likovnih dela nastalih povodom Velike seobe Srba, kao i građe o ličnostima i lokalitetima koji su u vezi sa ovim značajnim događajem, može se pogledati od 25. maja 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Srđan Graovac i Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu www.bms.rs.
Istorija srpskog naroda obeležena je brojnim seobama od kojih je jedino ona iz 1690. u kolektivnoj svesti nacije ostala upamćena kao Velika seoba. Tokom Velikog bečkog rata (1683–1699), vojska koalicije hrišćanskih država, Austrijske carevine, Poljske, Mletačke republike i Ruskog carstva, postepeno je potiskivala Otomanske oružane snage. Lokalno srpsko stanovništvo, posle viševekovnog turskog ropstva, vojsku hrišćanskih saveznika dočekalo je kao oslobodioce, masovno stupajući u njihove redove. Predvođeni svojim patrijarhom, Arsenijem III Čarnojevićem i sveštenstvom, noseći mošti srpskih srednjovekovnih vladara i svetitelja, rukopisne i štampane knjige i druge crkvene dragocenosti, desetine hiljada ljudi napustilo je svoja vekovna ognjišta.
Car Leopold I, avgusta 1690. godine, dao je Srbima Prvu privilegiju, da bi u narednih šest godina izdao još nekoliko važnih dokumenata, kojima su uobličene srpske povlastice u njegovom carstvu. Početkom oktobra 1690. godine, Turci su ponovo zauzeli Beograd, a veliki izbeglički zbegovi počeli su da prelaze Savu i Dunav, krećući se i dalje na sever sve do Budima, Sentandreje, Кomorana, Ostrogona i Đera. Ovi istorijski događaji promenili su sliku Balkana. Po rečima Nikole Radojčića, “Velika seoba je razredila broj Srba u srcu srpskog carstva, ali je zato isturila srpsku kulturnu stražu, mnogobrojnu i sposobnu, iz varvarskog divljaštva u Turskoj bliže zapadnom prosvećenom svetu”.
Napuštajući svoju otadžbinu, sa Кosova i Metohije, iz Južne Srbije i Makedonije, Raške, Šumadije, Pomoravlja, Podrinja i Timočke krajine u Ugarsku je prema različitim procenama preseljeno od 30 000 pa do 500 000 ljudi. Verovatno su najtačniji podaci oni koji govore da je u Ugarsku tada izbeglo 70 do 80 hiljada duša, od čega se samo u okolini Budima naselilo oko 15 000 srpskih izbeglica. Zahvaljujući Velikoj seobi Srba 1690. godine centar srpskog etničkog prostora se seli iz Stare i Južne Srbije u Šumadiju i južnu Ugarsku.
Autor: nsuzvio.rs
