Davne 1816. godine u Novom Sadu, rođena je najveća dobrotvorka Marija Popović. Preko tri veka, mnoštvo humanih dela i zadužbina koje je tada zapisala, opstale su kroz istoriju
Marija je rođena 25. decembra u uglednoj ćurčijskoj porodici Popović, koja se bavila zanatskim radom i pravila odeću od krzna i kože. Otac joj je bio Ćira Popović, znameniti novosadski trgovac. Živeli su u prepoznatljivoj kući, poznatoj po oslikanoj ikoni apostola Petra i Pavla.
U skladu sa mogućnostima, i prema dostupnim informacijama, Marija je bila školovana žena, koja je pored maternjeg jezika izvrsno baratala i nemačkim.
Veoma rano Marija ostaje bez braće, sestara i roditelja. U amanet, roditelji su joj ostavili pozamašno nasledstvo.
Prezime Trandafil, dobila je pri udaji za grčkog trgovca Jovana, koji je bio rodom iz Erdelja, a trgovao je takođe krznima. Vekovima su Grci bili poznati po trgovini i proizvodnji kvalitetnijih bundi. Zato nije ništa neobično što je Jovan po dolasku u Novi Sad udvostručio svoj kapital. Ženidbom stekao je status slobodnog građanina, te zajedno sa ženom kupuje kuću u Glavnoj ulici.
Zajednički zarađeni novac oni su ulagali u kupovinu kuća ali i dobrotvorne svrhe. Fond za školovanje siromašne dece osnovali su na 476 hektara zemlje. Deo imovine poklanjali su bolnicama širom Vojvodine. Takođe bitno, ne tako manje važno i obnove crkvi Nikolajevske, jermensko-katoličke i ikonostas Uspenske crkve.
Tokom Prvog srpsko-turskog rata 1876. godine, Marija je bila predsednica odbora za prikupljanje pomoći ranjenicima.
Zavod za srpsku pravoslavnu siročad osnovala je pod upravom Matice srpske, a finansirala je i podizanje zdanja Zavoda. Po nalogu Marije, obnovljen je mermerni krst koji i danas krasi Sabornu crkvu. Bogojavljenski krst, smatra se za najstarijim sačuvanim spomenikom od rozog mermera koji krasi dvorište cvrkve.
Supružnici Trandafili su u međusobnom dogovoru načinili dva testamenta, 1862. i 1878. godine. Svu svoju imovinu – kapital vredan 700.000 forinti zaveštali su Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Matici srpskoj.
Pored obezbeđivanja familije, obezbedila je i gimnazijske stipendije u iznosu od 500 forinti. Iznos od 1200 forinti godišnje, donosila im je jedna od kuća a prihod je bio namenjen Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Upravitelj njihove imovine imao je zadatak da prihode razdeljuje sirotinji u bolnicama u Novom Sadu, Osjeku i Somboru.
Marija je umrla 1883. godine u rodnoj kući. Tela Trandafilovih pokopana su u kripti Nikolajevske crkve u Novom Sadu.
Inicijativom “Naučnog instituta za veterinarstvo” čije je sedište na jednom od Marijinih poseda, ispred instituta postavljena je spomen ploča u njenu čast.
nsuzivo.rs
