Ovaj Novosađanin umesto u Istanbulu završio u Odesi, pa tamo proveo 50 godina

Svi smo bar jednom prošli kroz ulicu Atanasija Gereskog koja se nalazi između Grbavice i Adamovićevog naselja, ali da li ste se zapitali ko je bio Atanasije i šta je učinio za Novi Sad i za ceo srpski narod.

Ko je bio Gereski?

Atanasije je rođen u mirnom sremskom selu Čerević od majke Marte i oca Petra, u svom selu završava osnovnu školu, nakon čega se uputio u beli svet da izuči trgovački zanat.

Radio je u Dunavfeldvaru u današnjoj Mađarskoj, a potom i u Beču gde je kod jednog trgovca radio više od 6 godina.

Srpski učitelj mu pomogao u Italiji

Gereski nakon Beča odlazi u Trst, gde je ostao bez novca. Novac je tražio od rođenog brata, ali ovaj nije mogao da mu pomogne. Tada mu u pomoć priskače srpski učitelj Dimitrije Vladisavljević koji je živeo radio u Trstu. Dimitrije vodi Atanasija kod jednog tutora srpske Crkve koji mu daje 6 španskih tapira. On mu je tom prilikom rekao „Ako Vam Bog pomogne, Vi ćete nam taj novac vratiti”. Tako je i bilo, Atanasije je Crkvi poslao vredne i dragocene predmete.

Umesto Carigrada završio u Odesi pa tamo proveo 50 godina

Gereski se u jednom momentu našao na brodu za Carigrad, sadašnju Istanbul, ali ga je kapetan broda savetovao da je ipak bolje da ode u Rusiju.

Kapetan ga je besplatno poveo u Odesu, u današnjoj Ukrajini, gde je Atanasije proveo pedeset godina. On je prvih nekoliko godina radio u tuđim trgovinskim radnjama, a kasnije kada je stekao dovoljan imetak. otvorio je sopstvenu radnju.

Junak ove naše priče uživao je veliki ugled i zauzimao značajan položaj u ruskom visokom društvu

Atansije se u starosti vratio u rodni Čerević, a odatle je 1880. godine, nakon smrti supruge Jelene Spiridonove, prešao je u Novi Sad.

Život mu je oduzeo svu decu, a svoj imetak ostavio je srpskom narodu

Pošto su mu sva deca pomrla Gereski je odlučio da svoj imetak zavešta prosvetnim ustanovama i ustanovama kulture.

On je 1878. godine, iznos od 21.000 ruskih rubalja namenio za osnivanje đačkog konvikta uz Srpsku pravoslavnu gimnaziju u Novom Sadu, pod nazivom „Atanaseum Gereski”, tako da se od kamate godišnje moglo pomoći školovanje osmorice siromašnih učenika.

Konvikt međutim nikada nije otvoren, ali su đaci iz ovog fonda dobijali stipendije. Imanje je zaveštao 1883. Srpskoj devojačkoj školi u Novom Sadu, a najveći deo Matici srpskoj.

Nakon što je preminuo, Matice je od 1891. prihode iz „Fonda Atanasije Gereski” koristila za pomoć „zaslužnih i sirotih književnika srpskih”. Prema njegovoj želji fond je u slučaju Matičinog preseljenja ili ukidanja trebalo predati na upravljanje srodnoj instituciji u Novom Sadu ili upravi Srpskih narodno-crkvenih fondova u Sremskim Karlovcima.

Atanasije je sahranjen u porti crkve Svetog Save u Čereviću.

Nikola Bilić