Nakon infekcije korona virusa često se javljaju simptomi koji mogu da traju mnogo duže nego sam virus. Takve simptome lekari i stručnjaci često nazivaju dugotrajni ili long kovid, a prema definiciji Ministarstva zdravlja SAD, ovo stanje podrazumeva simptome koji se nastavljaju nekoliko meseci, pa čak i godina nakon preležanog virusa.
Lista simptoma koji mogu trajati godinama
Pacijenti sa long kovidom mogu imati širok spektar simptoma koji mogu trajati nedeljama, mesecima, pa čak i godinama nakon infekcije. Ponekad se simptomi mogu čak povući i ponovo se javiti.
Za neke pacijente, dugotrajni kovid može trajati nedeljama, mesecima ili godinama nakon infekcije kovidom, a u ekstremnim slučajevima može rezultirati invaliditetom.
Long kovid ne utiče isto na svaku osobu, te neki ljudi mogu imati razne zdravstvene probleme, kao i kombinacije simptoma koje u jednom periodu mogu da se povuku, pa da se ponovo vrate. Istraživanje američkog Ministarstva zdravlja potvrđuje da se kod većine ljudi simptomi long kovida posle nekog vremena smanje. Ipak, ukoliko ne dođe do poboljšanja stanja, savetuje se odlazak kod doktora koji će utvrditi da li je došlo do razvijanja dugotrajnog kovida.
Pacijenti koji se javljaju lekarima mogu imati čitav niz simptoma, a na sajtu Ministarstva zdravlja SAD, oni su podeljeni u nekoliko kategorija, te se izdvajaju opšti, respiratorni i srčani, neurološki, digestivni i ostali simptomi.
Opšti simptomi
- Umor ili zamor koji ometa svakodnevni život
- Simptomi koji se pogoršavaju nakon fizičkog ili mentalnog napora (takođe poznati kao “posteksertionalna malaksalost”)
- Groznica
Respiratorni i srčani simptomi
- Teškoće u disanju ili otežano disanje
- Kašalj
- Bol u grudima
- Brzo ili jako lupanje srca
Neurološki simptomi
- Teškoće u razmišljanju ili koncentraciji (magla u mozgu)
- Glavobolja
- Problemi sa spavanjem
- Vrtoglavica pri ustajanju (omamljenost)
- Osećaj iglica i igala
- Promene u mirisu ili ukusu
- Depresija ili anksioznost
Digestivni simptomi
- Dijareja
- Bol u stomaku
Ostali simptomi
- Bol u zglobovima ili mišićima
- Osip
- Promene u menstrualnom ciklusu
Ljudi sa long kovidom mogu imati simptome koje čak i stručnjaci teško objašnjavaju. Kliničke procene i rezultati rutinske krvne slike, rendgenskih snimaka grudnog koša i elektrokardiograma mogu biti normalni. Simptomi su slični onima koje prijavljuju ljudi sa hroničnim sindromom umora i drugim hroničnim bolestima koje nastaju nakon drugih infekcija. Često, ovakvi simptomi neobjašnjivi su čak i za lekare, te u takvim situacijama dolazi do kasnog uspostavljanja dijagnoze i lečenja.
Pacijenti koji su preležali težak oblik kovida mogu doživeti multiorganske efekte ili autoimuna stanja sa dugotrajnim simptomima koji se mogu odraziti na srce, pluća, bubrege, kožu, pa čak i mozak. Upravo zato, ljudi koji su preležali kovid infekciju sada imaju veće šanse da razviju teže bolesti poput dijabetesa, srčanih problema i neuroloških stanja.
Prema istraživanju američke vlade, pojedini pacijenti mogu čak i da završe na intenzivnoj nezi nakon preležanog kovida, baš zbog kombinacije nabrojanih simptoma.
Ko ima najveće šanse da razvije dugoročni kovid?
Iako studije o tome ko će najčešće razviti long kovid još uvek nisu završene, dosadašnja istraživanja pokazuju da su pojedine grupe ljudi više pogođene ovim stanjem.
Kao najzastupljeniji primeri navode se:
- Ljudi koji su preležali teži oblik kovida, posebno oni koji su bili hospitalizovani ili su bili na intenzivnoj nezi.
- Ljudi koji su imali osnovne zdravstvene probleme pre infekcije korona virusom
- Ljudi koji nisu primili vakcinu protiv korona virusa
Takođe, istraživanja su pokazala da pojedini ljudi imaju veći rizik da se razbole zbog mesta na kom žive ili rade ili zbog nemogućnosti pristupa lekarima i zdravstvenoj nezi, što se uglavnom odnosi na nerazvijene države.
Prevencija long kovida
Najbolji način prevencije long kovida je prevencija dobijanja korona virusa. Lekari i stručnjaci savetuju da se građani vakcinišu, a pored toga prate i sve ostale preporuke koje se odnose na sprečavanje dobijanja kovid infekcije.
Kako navode, potrebno je izbegavati blizak kontakt sa osobama kod kojih je potvrđen ili se sumnja da imaju kovid, boraviti u prostorijama sa dobrom ventliacijom, koristiti sredstva za dezinfekciju ruku i redovno prati ruke nakon korišćenja javnog prevoza, aerodroma, javnih wc-a…
Istraživanja su pokazala i da je manja šansa da pacijent razvije long kovid ukoliko je vakcinisan protiv ovog virusa.
Može biti invaliditet
U Americi, prema Zakonu o Amerikancima sa invaliditetom (ADA law), long kovid može da se smatra invaliditetom ukoliko značajno ograničava jednu ili više osnovnih životnih funkcija.
Fizičko oštećenje obuhvata svaki fiziološki poremećaj ili stanje koje utiče na jedan ili više telesnih sistema, uključujući, između ostalog, neurološki, respiratorni, kardiovaskularni i cirkulatorni sistem. Mentalno oštećenje obuhvata svaki mentalni ili psihološki poremećaj, poput emocionalne ili mentalne bolesti.
Osobe čiji se dugotrajni kovid kvalifikuje kao invaliditet imaju ista prava na zaštitu od diskriminacije kao i svaka druga osoba sa invaliditetom prema ovom zakonu. Jednostavno rečeno, imaju pravo na potpune i jednake prilike da učestvuju i uživaju u svim aspektima javnog i komercijalnog života.
Na primer, to znači da će kompanije ponekad morati da promene način na koji posluju kako bi se prilagodile ograničenjima osobe uzrokovanima dugotrajnim kovidom. Kako se navodi na sajtu Ministarstva zdravlja ovo podrazumeva da učenik koji ima poteškoće sa koncentracijom dobije više vremena na testu ili da na primer, kupac koji se zamara stojeći u redu ima pravo da “najavi” svoj dolazak i sedne, a ne izgubi mesto.
(Telegraf.rs)
